Świadczenia chorobowe i macierzyńskie a prawo unijne

Czym są świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa? Kto im podlega? Czy polskie przepisy respektowane są w pozostałych krajach Unii Europejskiej?

Pytania o świadczenia chorobowe lub macierzyńskie zadaje sobie każdy emigrant bez względu na kraj, w którym obecnie przebywa. Zacznijmy zatem od wyjaśnienia sytuacji prawnej w Polsce, a później odniesiemy się do analogicznych rozwiązań europejskich.

Przywileje pracowników:

Polskim pracownikom, zatrudnionym na umowę o pracę lub odprowadzającym pieniądze na fundusz zdrowotny i społeczny, przysługuje:

a) wynagrodzenie od pracodawcy przez max. 33 dni w roku na czas trwania choroby
b) zasiłek chorobowy, wypłacany przez ZUS lub pracodawcę przez max. 182 dni (z wyjątkiem gruźlicy) z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego
c) świadczenie rehabilitacyjne, wypłacane przez ZUS lub pracodawcę przez max. 12 miesięcy
d) zasiłek wyrównawczy, wypłacany przez ZUS lub pracodawcę przez max. 24 miesiące okresu rehabilitacji
e) zasiłek macierzyński, wypłacany przez ZUS lub pracodawcę w przypadku narodzin lub adopcji dziecka. Nowe przepisy mówią o możliwości wykorzystania płatnego urlopu macierzyńskiego przez kobietę w wymiarze od 6-12 miesięcy. Zmiana dotyczy także mężczyzn, którzy od 1 stycznia 2012 roku mogą pobierać zasiłek macierzyński
f) zasiłek opiekuńczy, wypłacany przez ZUS lub pracodawcę, ale tylko w wypadku, gdy ubiegający się o niego jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym

Właścicielom firm także mogą ubiegać się o powyższe świadczenia, jeżeli uprzednio opłacili dobrowolne składki na ubezpieczenie chorobowe*

*wyjątek stanowi punkt a)

Przywileje pracowników w krajach UE

Każdemu Polakowi, pracującemu za granicą z tytułu umowy o „swobodnym przepływie osób, towarów i kapitału” przysługuje prawo do pobierania wyżej wymienionych świadczeń. Wiąże się to z zasadą zakazu dyskryminacji ze względu na obywatelstwo, co sprawia, że każdemu emigrantowi przysługują takie same prawa jak obywatelom danego kraju. Sposób naliczania świadczeń, zasady ich przyznawania i ilość wypłacanych kwot regulują wewnętrzne przepisy każdego państwa.

Które kraje respektują zasady koordynacji ?

Austria

Belgia

Cypr

Czechy

Dania

Estonia

Finlandia

Francja

Hiszpania

Holandia

Irlandia

Litwa

Luksemburg

Liechtenstein

Łotwa

Malta

Niemcy

Polska

Słowacja

Szwecja

Włochy

Wielka Brytania

Węgry

Zasada koordynacji nie oznacza jednak, że w każdym kraju przysługują takie same prawa, a emigrant otrzyma świadczenia bez uprzedniego spełnienia określonych warunków. Wyjazd za granicę nie oznacza, że tracimy prawo do zasiłku macierzyńskiego czy chorobowego, ale zaczynamy podlegać przepisom obowiązującym w danym państwie. ponadto, żeby móc korzystać z tych świadczeń trzeba być ubezpieczonym, czyli odprowadzać składki na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe.

Zasiłek, a kraj, w którym aktualnie przebywam

Z przepisów unijnych jasno wynika, że właściciel ubezpieczony i prowadzący działalność na terenie któregoś kraju UE, bez względu na obywatelstwo, podlega jego ustawodawstwu. Używając prostego języka można to przestawić tak: Jeśli przysłowiowy Nowak, który prowadzi firmę w Anglii, zachoruje na terenie Polski, a polski lekarz wypisze mu zwolnienie, to Nowak będzie pobierał świadczenia chorobowe z Wielkiej Brytanii, bo tam ma zarejestrowaną działalność.

Ważne!

Wyjątkiem od reguły jest sytuacja pracownika, delegowanego do innego kraju przez firmę z siedzibą, np. w Polsce. Taki pracownik, jeżeli ulegnie wypadkowi będzie pobierał świadczenia od polskiego ubezpieczyciela.

Pracownik przygraniczny

Ciekawa sytuacja związana jest także z pracownikami przygranicznymi. Kim są? Pracownik przygraniczny to osoba na stałe pracująca w obcym kraju, ale co najmniej raz w tygodniu wracająca do ojczyzny. W jej przypadku świadczenia wypłaca zagraniczna firma lub ubezpieczyciel, nawet pomimo długoterminowego przebywania poza obszarem państwa, w którym została zatrudniona.

Kilka słów o zwolnieniu lekarskim

Żeby móc ubiegać się o wypłatę świadczeń chorobowych należy przedłożyć ubezpieczycielowi lub pracodawcy zwolnienie lekarskie. Dokument musi być wystawiony przez lekarza, posiadającego odpowiednie uprawnienia. Przepisy mówią o tym, że zwolnienie należy dostarczyć w ciągu trzech dni od choroby lub wypadku, ale Trybunał Europejski orzekł, że jeśli nie zrobisz tego w ustalonym terminie, to nie grożą ci z tego tytułu żadne konsekwencje.
Ważne!
Ubezpieczyciel ma obowiązek przyjąć zwolnienie, nawet jeśli nie jest ono napisane w języku obowiązującym w kraju, w którym pracujesz. Nikt nie ma prawa żądać od Ciebie przetłumaczenia dokumentu!

*Artykuł powstał na podstawie broszury „Świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa w UE” przez Ministerstwo Polityki społecznej, Warszawa 2005

Najpopularniejsze frazy:

• urlop macierzyński a wyjazd za granice